Rozmowa z Dariuszem Sobolewskim, dyrektorem GOKSiR Raniżów
Dariusz Sobolewski – magister historii, absolwent studiów podyplomowych na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Rzeszowskiej oraz studiów podyplomowych na Wydziale Biologiczno-Rolniczym Uniwersytetu Rzeszowskiego. Organizator licznych konkursów o różnorodnej tematyce (plastycznych, muzycznych, wokalnych, wiedzowych), zawodów i turniejów sportowych. Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Raniżowie. Redaktor naczelny gminnego pisma społeczno-kulturalnego „Wieści Raniżowskie”. Publikował artykuły historyczne i popularnonaukowe w prasie lokalnej, regionalnej i ogólnopolskiej. Autor i współautor publikacji dotyczących lokalnej historii, między innymi: „Zarys dziejów Woli Raniżowskiej. 650-lecie lokacji Woli Raniżowskiej”, „Wola Raniżowska. W stulecie powstania parafii”. W latach 2010-2017 pełnił funkcję Radnego Rady Gminy Raniżów, przewodniczący Komisji Oświaty, Zdrowia i Spraw Społecznych Rady Gminy Raniżów. Odznaczony odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” przez Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu profesora Piotra Glińskiego.
(Fundacja Misji Obywatelskiej) Jest Pan Dyrektorem Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Raniżowie. Czy mógłby Pan przedstawić specyfikę instytucji? Jakie inicjatywy Państwo podejmują w ramach bieżącej działalności?
Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Raniżowie jest jednostką organizacyjną, której zakres obowiązków statutowych obejmuje oprócz kształtowania i upowszechniania szeroko pojętej kultury, także sprawy związane z rekreacją i sportem. Można powiedzieć, że wachlarz naszej działalności jest bardzo szeroki. Organizujemy różnego rodzaju wydarzenia skierowane do wszystkich grup społecznych o różnorodnej tematyce. Są to: konkursy, zawody, turnieje, uroczystości okolicznościowe i jubileuszowe, jak również imprezy otwarte, plenerowe, koncerty, warsztaty, seminaria. Większość z tych wydarzeń odbywa się cyklicznie. Prowadzimy także amatorskie grupy artystyczne i sportowe. Między innymi taniec ludowy, taniec nowoczesny, taniec towarzyski, balet, fitness, aerobic, zajęcia wokalne i instrumentalne, treningi piłkarskie. Działają też zespoły upowszechniające rodzimą kulturę ludową, między innymi Zespół Pieśni i Tańca „Lesiaki’, Zespół Pieśni i Tańca „Wolanie”, Kapela Ludowa „Raniżowianie”, Zespół Obrzędowy „Mazurzanie”. Wszystkie te grupy artystyczne osiągały i nadal osiągają liczne sukcesy w konkursach oraz przeglądach, godnie reprezentując naszą gminę. Ich działalność odbywa się z głębszym przesłaniem ideowym, pielęgnuje miejscowe obrzędy, język czy kulturę. Bardzo cieszą mnie wszystkie wydarzenia skierowane szczególnie do dzieci i młodzieży, które są realizowane na terenie naszej gminy.
Jest Pan również redaktorem naczelnym Wieści Raniżowskich. Jakie znaczenie dla małych społeczności lokalnych ma prowadzenie takich periodyków? W jaki sposób lokalne media mogą promować historię i dziedzictwo kulturowe ważne dla mieszkańców, jak również wartości patriotyczne?
Gminne pismo społeczno-kulturalne „Wieści Raniżowskie” w swojej formule ma charakter sprawozdawczo-archiwalny. Uważam, że takie pismo w pewien sposób integruje lokalną społeczność, poprzez umieszczanie informacji związanych z samorządem gminnym, dotyczącym wszelakiej aktywności twórczej, naukowej, kulturalnej, sportowej, inwestycyjnej mieszkańców. Można stwierdzić, że w czasopiśmie możemy znaleźć materiały, które nie będą publikowane w mediach komercyjnych. Z czasem po numery archiwalne tej gazetki sięgają uczniowie, studenci oraz osoby poszukujące cennych informacji z przeszłości. W gazetce „Wieści Raniżowskie” możemy przeczytać o lokalnych postaciach, wydarzeniach historycznych, zapoznać się z tekstami, fotografiami, dokumentami archiwalnymi dotyczącymi znamienitych i zwykłych osób z tego terenu. Zaryzykuję stwierdzenie, iż promujemy lokalną historię, dziedzictwo kulturowe oraz wartości patriotyczne we wszelkich współczesnych wymiarach. Mieszkańcy potrzebują tego typu informacji i materiałów. Periodyk posiada własną stronę internetową w mediach społecznościowych, która cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem. Myślę, że przyszłość będzie zdecydowanie należeć do takich portali.
Jest Pan z wykształcenia historykiem i autorem monografii dotyczącej historii ziemi raniżowskiej. Czy mógłby Pan przytoczyć znane postacie oraz wydarzenia z regionu?
Tak. Ukończyłem jednolite studia magisterskie z zakresu historii o specjalnościach integracja europejska oraz archiwistyka współczesna na Uniwersytecie Rzeszowskiem. Jeszcze w czasie odbywania studiów wyższych, zacząłem prowadzić badania historyczne. Interesowały mnie wszystkie przejawy życia codziennego mieszkańców naszego regionu. Swoje teksty publikowałem w lokalnej i regionalnej prasie, tj. „Ziemi Kolbuszowskiej”, „Przeglądzie Kolbuszowskim”, „Kurierze Sokołowskim” no i oczywiście w rodzimych „Wieściach Raniżowskich”. Gromadzonych w tym czasie materiałów było tak dużo, że zdecydowałem się napisać i wydać drukiem kilka publikacji dotyczących lokalnej historii. Tych ciekawych i zasługujących na przytoczenie historii i biografii osób z naszego terenu jest całkiem sporo. Bardzo ciekawe są legendy związane z tym terenem. Szczególnie rozpalająca ludzką wyobraźnię jest legenda o śpiących rycerzach na Stołowych Górach, obszarze geograficznym położonym między Raniżowem a Wola Raniżowską. Według tradycji i relacji ustnych, został tam pobity oddział wojsk szwedzkich z okresu potopu. Ów odział zapewne zatrzymał się tam na noc, aby odpocząć przed dalszą drogą. Został wtedy zaskoczony i wybity w pień przez miejscowych chłopów pod wodzą organisty z pobliskiej wsi Przewrotne. Późniejsze bombardowania w tym miejscu z okresu drugiej wojny światowej, odsłoniły kwadratowy szaniec z ludzkich kości. Bardzo utkwiła mi w pamięci historia opowiadana przez naocznego świadka z czasów drugiej wojny światowej, nieżyjącą sąsiadkę Julię Rzeszutek. Wspominała tragiczną historię 14-letniego Michała Bajka z Woli Raniżowskiej, który poszedł w pole, aby zebrać trochę żywności dla najbliższych, choć takie czyny były w tym czasie karane przez niemieckich okupantów nawet najwyższym wymiarem kary. Podczas zbierania polnych plonów najechał wtedy konno volksdeutsch, który patrolował te tereny. Nieletni Michał w sprytny sposób wyrwał broń przybyłemu, który prosił o zlitowanie i oddanie broni, obiecywał wolność. Niestety, tak się nie stało, ponieważ po oddaniu broni, okupant zastrzelił tego młodego chłopaka. Takich tragicznych historii na naszym terenie było więcej, choćby w obszarze Woli Raniżowskiej. Przypomnę, że ta miejscowość przed drugą wojną światową była największą miejscowością w powiecie kolbuszowskim, liczącą około cztery tysiące mieszkańców. W tym okresie historycznym, wysiedlona, zniszczona i praktycznie całkowicie spalona.
Czy istnieje postać z ziemi raniżowskiej bądź z kolbuszowskiej, która jest dla Pana szczególnie ważna? Taka, która może być przykładem i wzorem w codziennym życiu?
Takich postaci jest na pewno kilka. Wspomnieć w tym miejscu należy o generalne Bronisławie Kwiatkowskim, który 10 kwietnia 2010 roku zginął w katastrofie smoleńskiej. Pochodził z miejscowości Mazury, gdzie niedawno został patronem miejscowej szkoły podstawowej. Należy tu również przytoczyć osobę kardynała Adama Kozłowickiego SJ, który przebywał w niemieckich obozach koncentracyjnych. Człowieka zasłużonego dla ziemi majdańskiej, powiatu kolbuszowskiego oraz zambijskiego społeczeństwa. Dla mnie osobiście szczególnie ważną osobą jest ksiądz biskup Jan Ozga, misjonarz pochodzący z Woli Raniżowskiej. Niejednokrotnie mogłem się z tym zacnym kapłanem spotkać i porozmawiać. Biskup Jan Ozga jest ordynariuszem diecezji Doumé-Abong’ Mbang we wschodnim Kamerunie. W bieżącym 2022 roku obchodził jubileusz 25-lecie przyjęcia sakry biskupiej. Od 2019 roku Szkoła Podstawowa w Woli Raniżowskiej przyjęłą imię Biskupa Jana Ozgi.
Niedawno został Pan odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Za co został Pan odznaczony?
Tak, Wiceprezes Rady Ministrów Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu profesor Piotr Gliński nadał mi to odznaczenie decyzją z 5 lipca 2021 roku. Zostałem uhonorowany tym zaszczytnym odznaczeniem za całokształt pracy zawodowej i społecznej oraz upowszechnianie i promowanie lokalnej historii i kultury. Moje zaangażowanie na rzecz lokalnej społeczności zostało dostrzeżone i docenione w ministerstwie. Jest to dla mnie wielkim nie tylko zaszczytem, wyróżnieniem, ale i mobilizacją do dalszej pracy na rzecz mieszkańców. Zawsze powtarzam, że jeśli ktoś pracuje ciężko i uczciwie to wcześniej lub później odniesie mniejszy czy większy sukces! Tak zawsze jest.
W jaki sposób możemy pielęgnować lokalną historię i dziedzictwo kulturowe? Jak możemy kształtować tożsamość narodową? Jak możemy zachęcać innych do budowania wspólnoty, która jest fundamentem funkcjonowania małej Ojczyzny?
Lokalny patriotyzm wyraża się w przywiązaniem do obyczajów i rodzimej tradycji, szacunku dla ludzi, którzy je tworzyli. Wartości patriotyczne należy więc powiązać z treściami i zadaniami innych dziedzin życia codziennego. W realizowaniu wartości patriotycznych należy zwrócić uwagę na różne kierunki działań dostosowane do środowiska społecznego. Już w grupie najmłodszych dzieci należy budzić przywiązanie do swojej małej Ojczyzny, do swego regionu, miasta, rodziny. Można to czynić na wiele różnych sposobów. Dzisiejszy wymiar patriotyzmu jest nieco inny, aniżeli ten z kilkudziesięcioletniej przeszłości. Obecnie lokalny patriotyzm może się przejawiać w wśród dzieci i młodzieży np. w przyjaźni, pomocy innym w nauce lub poprzez udział w ważnych sprawach w okolicy (np. pomoc starszym sąsiadom, wspólne sadzenie drzew czy sprzątanie lasu). Patriotyzm lokalny to również pielęgnowanie lokalnej historii, tradycji, ale też kibicowanie miejscowej drużynie lub wspieranie jej.
Jakie są najbliższe plany Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Raniżowie?
Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji stara się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom wszystkich grup społecznych mieszkańców gminy Raniżów. Obecnie realizujemy wydarzenia takie jak: IV Powiatowy Konkurs Piosenki Patriotycznej, Otwarty Konkurs Plastyczny „11 Listopada – Święto Niepodległości”, Gminny Konkurs Historyczny „Gmina Raniżów – poznajmy ją bliżej”, Gminny Konkurs Plastyczny Bombka Bożonarodzeniowa”, XI Międzygminny Konkurs Kolęd i Pastorałek, XXIV Gminny Przegląd Teatrzyków Jasełkowych, Międzygminny Konkurs Piosenki Walentynkowej, VI Otwarty Turniej Piłki Siatkowej pod honorowym patronatem Wojewody Podkarpackiego Ewy Leniart. Prowadzimy amatorskie grupy ruchu artystycznego, między innymi: taniec ludowy, taniec nowoczesny, taniec towarzyski, aerobic, fitness, zajęcia wokalne i instrumentalne.
*Rozmowa została opublikowana w biuletynie informacyjnym pn. HISTORIA OCZAMI PODKARPACIA, którego wydawcą była Fundacja Misji Obywatelskiej. Wydanie zostało dofinansowane ze środków Instytutu Dziedzictwa i Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego w ramach Funduszu Patriotycznego – edycja 2022 „Wolność po polsku”.
